angsthaas is geen onderklasse van de hazen. kent u ze nog allemaal? ik denk aan: berghaas, duinhaas, heihaas, kleihaas, koolhaas, moerhaas, (de paashaas), sneeuwhaas, veldhaas en zandhaas. eerder geeft het een kenmerkende eigenschap aan, die het meest aan hazen wordt toegeschreven en niet aan konijnen. het woord is samengesteld uit angst en haas - dit had รบ zelfs kunnen bedenken - en het lijkt me leuk om er even bij stil te staan.
angst, angust, angor, anxt, anxte, august, engte en onxt geven een bangheid, beangstiging, bekommernis, benauwdheid, bezorgdheid, ongerustheid, verontrusting, schrik of vrees aan, gericht tegen een vaag object of tegen het onbekende (zonder object), een gemoedstoestand, waarbij men aangedaan wordt, niet in het minst door uitstorting van adrenaline en noradrenaline in het bloed vanuit de bijnier, gemodificeerd door de thalamus en de cortex cerebri, een visceraal en psychische doorleving.
het viscerale beleven komt spreekwoordelijk tot uiting in een aantal synonymen van onze angsthaas en de meest pregnante ervan vind ik bangebroek, bangeschijterd, kakkebroek, labbekak, schijt(e)broek, en vooral de schijtlaars. maar dit kenmerk wordt ook aan andere dieren toegeschreven, ik denk aan schijtluis en schijtlijster. het is dan ook niet ondenkbaar, dat de angsthaas misschien wel afgeleid is van angsthose (bangebroek), waarbij hoos de betekenis heeft van kous of beenbedekking (cf. schijtlaars).
kan het toeval zijn, dat haas en haast bijna hetzelfde klinken, immers een angsthaas verwijdert zich met grote spoed van de plek des onheils, haastje-repje en springt met grote sprongen over obstakels, haasje-‘over. en waarvoor is de haas bang, zodanig dat hij zich moet haasten? wat dacht u van jachtig, gejaagd, opschieten en zich opjagen? angst- schrik- en vreesaanjagend? maar het blijft merkwaardig, dat alleen de haas van den jager bang zou zijn. zou een konijnenpootje dan toch geluk brengen?
verder wijs ik nog even op de “dierbare woorden” van cees verhoeven en wel speciaal naar angstvallig en haast, waarbij haast op ludieke wijze gespeeld wordt met woorden, woordenrits als taal, de taal der emoties, de filosofische hersenspinselen en de scepsis. men moet wel geruime tijd hiervoor nemen, immers “quade haeste es dicken onspoet”. mocht u moeilijk kunnen volgen, volhouden, men kan nooit weten hoe een koe een haas vangt. als u in cirkels blijft lopen vervangt u als het ware de haas en bent u het haasje.
