algemene kenmerken:
het begrip volksgeist, waarvan herder de geestelijke vader is, vindt zijn oorsprong in de duitse romantiek en ontwikkelt zich in de achttiende eeuw verder tot een populaire stroming in het nationalistische duitsland van die tijd. kenmerkend voor deze beweging zijn haar ideeën die regelrecht indruisen tegen de idealen van de verlichting.
voorstanders van de verlichting pleiten voor het bestaan van absolute en universele principes en het geloof in de autonome en individuele mens. verder beschouwen zij de samenleving als een sociaal contract tussen haar burgers op basis van een soeverein wilsbesluit. hierbij zijn de burgers omwille van hun universele menselijke natuur volwaardige deelgenoten van de natie, die door de burgers zelf opgebouwd is.
in weerwil van de verlichte revolutionairen, verdedigen de traditionalisten de specifieke volksaard van elke samenleving. Zij beweren namelijk dat elk land en zelfs elk tijdperk uitdrukking geven aan een cultuur die volstrekt eigen is aan het land of tijdperk in kwestie. de aanvaarding van deze stelling leidt onvermijdelijk naar het afwijzen van alle universele principes, die door de traditionalisten worden afgedaan als cultuurgebonden idealen, als uitdrukking van de particuliere volksgeist. elke cultuur, elk principe en elke mentaliteit is niets meer dan geschiedenis. ook het idee van een grondwet of een sociaal contract verwerpen zij omdat een burger volgens de traditionalistische theorie een samenleving niet zelf samenstelt en bepaalt. de burger wordt namelijk geboren in een kluster van specifieke culturele ideeën die reeds een lange evolutie hebben ondergaan.
deze kluster wordt het collectief onbewuste genoemd. het collectief onbewuste zorgt dat de mens product wordt van zijn omgeving, zonder dat hij zelf over enige keuze of vrijheid beschikt inzake zijn gedachten en gedragingen. kortom, zijn identiteit wordt voor hem bepaald, nog voordat hij geboren is. vandaar dat het collectief onbewuste tegelijk een onbewuste gedetermineerdheid inhoudt. een voorbeeld kan dit verduidelijken: wanneer een europeaan zijn westerse waarden als universele waarden aanziet, antwoorden de voorstanders van de volksgeist daarop dat een europeaan a priori redeneert vanuit de westerse cultuur en dat zijn principes hoegenaamd niet universeel zijn, maar louter plaatsgebonden en toevallig ontstane principes, die vanuit een westerse arrogantie beschouwd worden als absoluut en onvoorwaardelijk. haast de onbewuste gedetermineerdheid, brengt de volksgeist nog een ander gevolg met zich mee, namelijk de verheerlijking van het eigen volk. het doel is niet langer een broederschap van mensen op te richten, die allemaal als gelijkwaardig en autonoom zijn maar het herontdekken en uitdrukken van de particuliere tradities en visies.
het lijkt er dus op dat de mens zijn autonomie volledig is kwijtgeraakt, in tegenstelling tot het ideaal van de verlichte mens. door de nadruk op de specifieke aard van elk volk, ontstaat bij de traditionalisten het geloof dat de mensheid in zijn algemeenheid niet bestaat. de mensheid is er volgens hen alleen in meervoud, als een som van alle particuliere mensdommen. met dat idee verdwijnt meteen elke gemeenschappelijkheid die mensen kan verbinden.
finkielkraut beschrijft en analyseert uitvoerig de overgang van het verlichte denken naar de volksgeistmentaliteit. deze mentaliteit duikt in de loop van de geschiedenis telkens weer op, zij het in een andere verpakking en zal volgens de auteur leiden tot de ondergang van de cultuur, zoals later nog zal blijken.
traditionalist of contrarevolutionist, beiden benamingen zijn bedrieglijk.
gepost door charlie.
